Nieuwe Kerk Arnhem

De uit 1962 stammende rijksmonumentale kerk toont de maatschappelijke veranderingen in de wederopbouwperiode. Het ontwerp van deze verdiepingskerk van de architect Jan Rotshuizen gaf ruimte aan een breder gemeenschappelijk gebruik van de nevenzalen en introduceert symboliek en mystiek in de kerkzaal. Dit was een opzienbarende trendbreuk ten opzichte van de lange traditie sinds de reformatie, van ‘kale protestante gebedshuizen’. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verwoord het als het volgt: ‘…het monument is een essentieel toonbeeld van de cultuurhistorische of sociaalhistorische ontwikkelingen van de wederopbouwperiode in Nederland…’ En dit was mede de reden om de kerk te bestempelen als rijksmonument.

Maar nu meer dan een halve eeuw later is het gebouw toe aan een update. Door diverse kleine verbouwingen is het gebouw verrommeld en deels versleten. Het aantal gebruikers is de afgelopen decennia ook sterk verbreed waarmee het gebouw naast kerk meer en meer een multifunctioneel centrum is geworden. Dit sluit echter niet meer aan op de ontsluiting en de structuur van het gebouw. Met het recent samengaan van drie kerkelijke gemeenten is het moment rijp om de kerk klaar te maken voor de toekomst.

Het ontwerp van opZoom richt zich op een verbeterde toegankelijkheid, meer aandacht voor ontmoeting en een nieuwe intimiteit in de grote kerkzaal. De eerste stap is het toevoegen van een hoofdentree op het niveau van de Rosendaalseweg. Met daarbij een grote open pui en meerdere vides, een lift, en een goed beloopbare trap. Het van oorsprong wat introverte en niet eenduidige entreegebied opent zich richting de straat en verbindt de verschillende functies.

Daarnaast plaatsen we in de voor de gemeente ‘te grote’ kerkzaal, een nieuw transparant volume waarbinnen de vieringen plaats vinden. In dit translucente en vrij hangende volume ontstaat er een intiemere sfeer voor de diensten met kleinere groepen.  Terwijl de zaal als geheel nog steeds goed voelbaar is. En in die paar keer per jaar dat er meer ruimte nodig is kan het gordijn worden geopend voor meer zitplekken.  De vrijgekomen ruimte in de kerkzaal wordt ingezet voor het ontmoeten en herdenken. Op de twee ‘eilanden’ komen verschillende tafels en zitjes te staan uit de drie verschillende kerkgebouwen. En aan weerszijde van de toegang in de zaal komen onder het balkon een nieuwe pantry voor uitgifte van koffie-thee en een gedenkruimte.

De monumentale maar minder comfortabele kerkbanken worden door het gebouw hergebruikt. De verschillende onderdelen krijgen een tweede leven: de leuningen vormen de begeleidende wand langs de nieuwe trap, de voetsteunen zijn verwerkt in de nieuwe wanden van de pantry en de gedenkruimte, en de zittingen zijn door de gemeenteleden verwerkt in de garderobes en tafeltjes. De meest directe vorm van circulariteit.

Film uit de RCE serie: ‘Zien verduurzamen Doet verduurzamen’
Artikel Architectenweb: ‘Verbouwing van Arnhemse kerk uit wederopbouwtijd van start’