Gele Rijders Plein Arnhem

Het Gele Rijdersplein is in de afgelopen 60 jaar flink van gedaante veranderd. Waar eerst op het naoorlogse plein de auto regeerde is het nu een luwte gebied waar voetganger en fietser de overhand hebben. Het Gele Rijders Plein mist in zijn huidige context echter functionele en ruimtelijke samenhang en door de aanwezige fietsroute wordt het plein vooral als doorgangsplaats gezien. Het plein bestaat uit losse onderdelen en stedelijke ruimtes en kent weinig tot geen eigen identiteit anders dan die van haar blikvanger: de AKU-fontein.

De AKU-fontein
De AKU neemt ter viering van haar vijftigjarig bestaan het initiatief voor de oprichting van de AKU-fontein welke in juni 1961 wordt geopend. Het ensemble is specifiek ontworpen op de plek: er ligt een fysieke barrière naar de zuidzijde vanwege het toenmalig aanwezige verkeer en een visuele afscherming naar de oostzijde richting het toenmalige parkeerterrein. Richting het Willemsplein, de plek in de stad waar veel bezoekers van de stad en Arnhemmers de stad binnenkomen, is het ensemble open en ontvankelijk. De AKU-fontein is een uniek voorbeeld van een pleininrichting uit de Wederopbouwperiode en was eveneens de bekroning en het sluitstuk van de Wederopbouw van Arnhem.

Het ensemble geeft als roomdivider de toen gewenste visuele scheiding tussen het Gele Rijders Plein en Willemsplein. Het is hiermee een scheiding en tegelijk de verbinding tussen deze twee pleinen. In zijn huidige context functioneert het ensemble van de AKU-fontein op het Gele Rijders Plein nog steeds als roomdivider en geeft het vorm aan de overgang tussen de reuring aan het Willemsplein en de fonteinen en de luwte van het oostelijk deel van het plein en de Looierstraat.

Binnen het ensemble vormt het door Shinkichi George Tajiri ontworpen kunstwerk ‘The explosive forces of nature’ een belangrijk focuspunt. Het verbeeldt groeikracht en versterkt de betekenis van het gehele ensemble, dat de gemeenschapszin, het optimisme en het geloof in een betere toekomst uitdrukt van de Wederopbouwperiode na de verwoestingen van WO II en de Slag om Arnhem.

Integrale Visie op het Gele Rijders Plein
Het Gele Rijders Plein ligt tegen het Willemsplein, als onderdeel van de singel om het stadcentrum. Het Willemsplein, met zijn drukte, dynamiek, stromen, zwierige vormen en het aanwezige arboretum, kent zijn eigen identiteit en vormtaal. Het Gele Rijders Plein gaat hier niet in mee en kent luwte waarin ontmoeten centraal staat.

In de Integrale Visie krijgt het plein van gevel tot gevel één vloer: neutraal en bijzonder. Hierop komt de rijks monumentale AKU-fontein volledig tot zijn recht. Voor de inrichting van het plein grijpt de vormentaal terug op de Wederopbouwperiode. Het zijn lijnen, vlakken en punten die samen het grote vlak van de pleinvloer definiëren en kaderen. Nieuwe bomen zijn ‘los gestrooid’ en bieden schaduw en verkoeling op het plein en versterken de biodiversiteit. Met een variatie aan zit-, speel en verblijfsaanleidingen is het Gele Rijders Plein door het jaar heen een aantrekkelijk en prettig verblijfs- en ontmoetingsplek. Het Gele Rijders Plein en specifiek de AKU-fontein en de omringende openbare ruimte worden alzijdig (integraal) toegankelijk. Nieuwe routes activeren het in de luwte gelegen pleindeel.

Verankeren van het rijksmonument in de context van de openbare ruimte
Om het monument toekomstbestendig te maken worden drie ingrepen voorgesteld:
Een nieuwe extra opening in de keienwand aan de zuidzijde van het rijks monument maakt een fysieke én visuele verbinding vanaf de Janspoort (en de binnenstad). Deze fysieke verbinding vergroot de zichtbaarheid en toegankelijkheid van het ensemble. Bovendien worden hiermee de fontein en het bassin nog beter zichtbaar. Dit zal bijdragen aan het uitdragen van de klimaatadaptieve maatregelen binnen de integrale visie op het Gele Rijders Plein.

Aan de oostzijde van het rijks monument wordt een hellingbaan geïntegreerd. Omdat de ruimte onder de paraplu’s en de patio hoger ligt dan de rest is deze in zijn huidige toestand voor rolstoelgebruikers onbereikbaar. De nieuwe hellingbaan zorgt met de routes vanaf de noord- én zuidzijde voor de integrale toegankelijkheid van deze intieme ruimte.

Het Gele Rijders Plein en de AKU-fontein zullen te allen tijden openbaar en toegankelijk moeten blijven. Voor de functionele integratie zal aan de noordzijde een openbaar toegankelijke route bovenlangs het kiezelstrand komen te liggen. Het kiezelstrand zal hiervoor worden teruggebracht tot zijn essentie en het terras aan de noordzijde ingepast.

Herstellen van het rijksmonument
Met de restauratie van het rijksmonument zullen ook verdwenen elementen weer worden teruggebracht. Deze elementen dragen bij aan de ruimtelijkheid van het ensemble en zullen na de restauratie het ruimtelijke verhaal van het monument versterken.

De Vitrines komen in hun oorspronkelijke vorm, ‘vrij hangend’ tussen de stalen kolommen van de paraplu’s, terug. De vitrines vormen een aanleiding de patio te programmeren en ontmoeting te stimuleren. Ook zal de verlichting van de paraplu’s hersteld worden zodat het ensemble jaarrond in de avondsituatie een prominente en sociaal veilig ontmoetingsplek vormt op het Gele Rijders Plein.

Net als onder de paraplu’s wordt de verlichting van de fonteinen en het kunstwerk hersteld. Bij het langer, tijdens de avonduren, in werking houden van de fontein ontstaat zo een aantrekkelijk en prominent beeld aan het Willemsplein. Bovendien wordt verlichting onder de blauwgroene bassinafwerking voorzien. Hiermee wordt buiten de werking van de fontein vanaf de onderzijde een driehoekig lijnenspel zichtbaar. Tijdens de wintermaanden ontstaat zo ook aan deze zijde van het Ensemble een prominente en sociaal veilige ontmoetingsplek.

Er wordt gezocht naar een weinig kwetsbare invulling voor de plantvakken in de patio met wintergroene varens en bamboe. Een meerstammige sierkers met witte bloesem maakt deze stille tuin af en draagt met schaduw bij aan het klimaatadaptiever maken van de patio.

De ‘verdwenen’ bank wordt teruggeplaatst en markeert hiermee de noordzijde van het kiezelstrand en het totale ensemble.