Koepelgevangenis Arnhem

‘Overweldigend’  Een veel gehoorde ervaring van mensen die voor het eerst de koepel betreden. En dat was zo’n anderhalve eeuw geleden niet anders. Gevangenen stonden aan de grond genageld en voelde zich klein in deze enorme ruimte. De alles overkoepelende macht van justitie was direct voelbaar. En ook vanuit zijn omgeving duidelijk zichtbaar in het silhouet van Arnhem. Deze ruimtelijke en visuele ervaring is nog van zo’n kracht dat dit ook sturing geeft aan de nieuwe invulling voor de Koepelgevangenis in Arnhem.

In opdracht van NEST ontwikkeling en de EHM group en in afstemming met onder andere de gemeente Arnhem, de wijk Lombok en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, werken wij aan het masterplan en ontwerp voor een nieuwe invulling van de monumentale gebouwen met een hotelfunctie en de toevoeging van nieuwe woongebouwen. Het gevangeniscomplex wordt hierbij getransformeerd naar een open stedelijk gebied. De locatie wordt aangesloten op de wijkstructuur en zal voorzien in een brede mix van functies waarbij het wonen en de hotelfunctie aan een openbare tuin centraal staan.

Het gebeid tussen de monumentale gebouwen en de ringmuur wordt vrijgemaakt door de sloop van de gebouwen welke in de periode 2000-05 zijn gerealiseerd. De oorspronkelijke hoofdstructuur en architectonische route blijven hierbij in stand.

Het oorspronkelijke ensemble aan de oostzijde werd gevormd door het poortgebouw en de woningen van de directeur en adjunct-directeur. Met de sloop van het voorgebouw, het behoud en/of herstel van de ringmuur en het realiseren van twee nieuwe compacte appartementengebouwen als ‘wachters’ wordt dit ensemble hersteld.

De monumentale ringmuur is bepalend bij de inrichting van het terrein en definieert een omsloten groene wereld: een hortus conclusus. Daarin past het principe van een ‘matroesjka’: vier schillen, van muur naar carré naar hof naar boomgaarden,  met elk een eigen betekenis en functionele waarde.

Binnen de ringmuur worden aan de zuid- en zuidwestzijde grondgebonden stadswoningen gerealiseerd en in de noordwest hoek een appartementen gebouw met terraswonigen. Al deze woningen omsluiten een drietal openbare, groene hoven. De hoven dienen als gemeenschappelijke tuin en kennen uiteenlopende verbijzonderingen & functies zoals zit- en speelobjecten.

Het hotel in de monumentale koepel richt zich op de gevangenis beleving. Je komt er overnachten voor een ‘nachtje in de cel’ en natuurlijk om het gebouw te ervaren. De centrale koepelruimte wordt een levendige plek waar naast de hotelreceptie ook het restaurant, werkplekken en loungeruimten worden gerealiseerd. Gezien de beperkte grootte van de kamers van circa 12 m2 is dit een welkome aanvulling tijdens het verblijf. De centrale koepelruimte kan eveneens dienst doen als vergaderlocatie of een grotere bijeenkomst faciliteren. Voor mensen vanuit de omgeving is het hotel ook geopend.

Met het permanent openen van bestaande poorten, het vergroten van de bestaande opening voor toegang van (auto)verkeer en het maken van nieuwe openingen voor bestemmingsverkeer wordt de ringmuur op enkele strategische plekken geopend om de toegankelijkheid en doorwaadbaarheid van het gebied te vergroten.

Met het openen van de muur en het toegankelijk maken van terrein ontstaat een openbaar toegankelijke tuin voor de wijk. Zowel over de oost-west als ook de noord-zuid richting wordt het terrein ontsloten. Het gebied haakt aan op bestaande routes in de wijk en zoekt verbinding met het naast gelegen ‘Arnhems Buiten’. De ontsluiting binnen het programma van de koepel haakt hier op aan.

opdrachtgever
Ter Steege gebiedsontwikkeling, Explorius Vastgoedontwikkeling en de Q Hospitality Group

ontwerpteam
Johan Blokland, Bastiaan Buurman en Christelle Oude Vrielink mmv Martijn Kempkens, Marcel Plomp, Mieke Bloem en Alissa Los

landschapsontwerp
Veenenbos en Bosch landschapsarchitecten

project
herbestemming van de voormalige Koepelgevangenis

status
masterplan

Gerelateerde projecten

Leven in Lankforst Nijmegen

’T Peske Tegelen

De Reünie Veenendaal

Nieuwe Kerk Arnhem